Η ανάπτυξη των παιδιών βασίζεται κυρίως σε γνωστικό, συναισθηματικό και κοινωνικό επίπεδο. Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να παρέχουν όλα τα γνωστικά ερεθίσματα και διαδικασίες, προκειμένου να εντείνουν στο έπακρο τις γνωστικές λειτουργίες του παιδιού. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζουν τη δυνατότητα του παιδιού να αντιλαμβάνεται και να διατηρεί στη μνήμη του πράγματα, έτσι ώστε όχι μόνο να διατηρεί αλλά και να εξελίσσει τις νοητικές του ικανότητες.
Με την έννοια της συναισθηματικής ανάπτυξης εννοούμε την ικανότητα του παιδιού να αντιλαμβάνεται, να βιώνει , να εκφράζει και να ελέγχει τα συναισθήματα του. Παιδιά με δυσκολίες στη ρύθμιση των συναισθημάτων, ξεσπάσματα και εκρήξεις θυμού δυσκολεύονται να εισπράξουν ερεθίσματα που συντελούν στην γνωστική ανάπτυξη.
Κοινωνική ανάπτυξη είναι η ικανότητα του παιδιού να αλληλεπιδράσει και να διατηρήσει δεσμούς με ανθρώπους και να εμπιστευτεί με τέτοιο τρόπο που να βασίσει τη ζωή του σε αυτές.
Η ανάπτυξη όλων αυτών των ικανοτήτων δεν λειτουργούν μεμονωμένα και αυτόνομα αλλά σε άμεση εξάρτηση μεταξύ τους. Για παράδειγμα η κοινωνικοποίηση προϋποθέτει την ανάπτυξη του συναισθηματικού και νοητικού επιπέδου του παιδιού.
Ψυχική ανθεκτικότητα είναι η ικανότητα του παιδιού να διαχειρίζεται διαφορετικές καταστάσεις όσο το δυνατόν με λιγότερα τραύματα και να προσαρμόζεται σε νέες καταστάσεις , έχοντας μάθει μέσα από τις εμπειρίες.
Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα οι άνθρωποι έχουν δοκιμαστεί αφενός με την οικονομική κρίση αφετέρου με τη διαχείριση της πρόσφατης υγειονομικής κρίσης κατά του Covid-19. Οι αντοχές όλων επλήγησαν και πολλοί εξέφρασαν συμπτώματα ψυχικής διαταραχής έναντι των άλλων που συνεχίζουν να παραμένουν λειτουργικοί και να προσαρμόζονται υγιώς στις μεταβάσεις.
Η ψυχική υγεία είναι κάτι πολύ περισσότερο από την έλλειψη συμπτωμάτων ψυχικής διαταραχής. Είναι η ικανότητα του ατόμου να βιώνει θετικά συναισθήματα και να χαίρεται τα μικρά καθημερινά πράγματα στη ζωή αλλά και να αντιμετωπίζει το νέο ως εμπειρία, με την οποία θα μάθει κάτι διαφορετικό για τον εαυτό του. Τα όποια προβλήματα δεν τον καταβάλλουν. Αντίθετα τον ωθούν σε νέους προορισμούς και νέες προκλήσεις. Σε κάθε περίπτωση συνεχίζει τη ζωή του με την αίσθηση ότι θετικά πράγματα θα συμβούν, μέσω των οποίων ολοένα θα αποκτήσει τις ικανότητες να τα αντιμετωπίζει λειτουργικά.
Ένα παιδί μέσα στην οικογένεια διαμορφώνει ένα σημαντικό πρώτο περιβάλλον, που το θωρακίζει ψυχικά. Πολύ σημαντικό είναι να υπάρχουν σταθερά όρια, τα οποία γίνεται αντιληπτό στο παιδί ότι ισχύουν για την προστασία του και όχι τη στείρα απαγόρευση. Τα όρια χρειάζεται να ισχύουν σε κάθε περίπτωση ισότιμα για όλα τα μέλη της οικογένειας και να τα τηρούν πρωτίστως οι ίδιοι οι γονείς για τον εαυτό τους. Σημαντικό είναι επίσης να λέγεται ξεκάθαρο «όχι» σε περιπτώσεις που τα παιδιά απαιτούν και δεν ζητούν και σε πράγματα που δεν αποτελούν πραγματικές ανάγκες των παιδιών. Χειριστικά παιδιά γίνονται ενήλικες που θεωρούν αυτονόητο και απαράβατο δικαίωμα τους οι άλλοι να ανταποκρίνονται σε δικές τους επιθυμίες, που όταν αυτό δεν γίνεται εισπράττουν μεγάλη απογοήτευση για τη ζωή τους.
Η αίσθηση της εικόνας εαυτού είναι εξίσου σημαντική για τη διαμόρφωση της ψυχικής ανθεκτικότητας του παιδιού. Το πώς οι γονείς ανταποκρίνονται στις ανάγκες του παιδιού και το τι γνώμη έχουν για τις ικανότητες τους καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ίδια την εικόνα του εαυτού του παιδιού. Είναι πολύ σημαντικό να λειτουργούν οι γονείς με αίσθημα θετικής ενίσχυσης, να επιτρέπουν λάθη, να χαρακτηρίζουν τις πράξεις και όχι το παιδί για τις πράξεις του.
Πολύ σημαντικό επίσης είναι οι γονείς να στηρίξουν το παιδί σε εξωσχολικές δραστηριότητες που εκείνο να αναπτυχθεί σε περιβάλλον εκτός σχολείου, με έναν τρόπο που θα λάβει μία θετική αίσθηση επιτυχίας σε περιβάλλον εκτός σχολείου. Παράλληλα οι γονείς να διασφαλίσουν ένα σταθερό δίκτυο συνομηλίκων παιδιών, μέσα στο οποίο να εκφράζεται και να διαπαιδαγωγείται κοινωνικά. Οι φίλοι είναι οι σημαντικοί άλλοι, οι οποίοι στηρίζουν πραγματικά τους ανθρώπους σε κάθε ηλικία και σε καιρούς κρίσης. Ειδικά στην εφηβεία οι σταθεροί φίλοι αποτελούν πραγματικό στήριγμα για τα παιδιά.
Η σχολική εμπειρία συμβάλλει θετικά στην εικόνα του παιδιού για τον εαυτό του και την ψυχική ανθεκτικότητα. Οπότε τόσο η συνεργασία της οικογένειας με το σχολείο αλλά και η αξιοποίηση κάθε επιπλέον δραστηριότητας μέσα στη σχολική διαδικασία θα υποστηρίξει το παιδί στη διαδρομή του προς την ψυχική ανθεκτικότητα.
Μιλώντας για τους γονείς εννοούνται πάντα και οι δύο. Ο ρόλος του πατέρα διασφαλίζεται εξίσου με τη φυσική παρουσία και την ουσιαστική εμπλοκή του και δεν εκπροσωπείται μέσω της μητέρας. Το παιδί για τον πατέρα είναι τόσο σημαντικό που βάζει σε δεύτερη μοίρα τις όποιες ενασχολήσεις, για να συμμετέχει σε θέματα του παιδιού. Αυτή η αίσθηση αποδοχής από τον πατέρα είναι επίσης σημαντική για τη θετική εικόνα εαυτού του παιδιού.
Η αναζήτηση βοήθειας όταν υπάρχουν προβλήματα ψυχικής υγείας είναι πολύ σημαντική. «Ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί να υποδείξει τους κατάλληλους τρόπους και σημαντικές στρατηγικές ανάπτυξης της ανθεκτικότητας»(www.klimaka.org.gr).
