Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Μητέρας στις 14/5/2023 και τη Διεθνή Ημέρα Οικογένειας στις 15/5/2023
Αμέτρητα άρθρα γράφονται καθημερινά για την οικογένεια και τη σημαντικότητα του ρόλου των γονέων στην ανατροφή των παιδιών. Ο τρόπος που οι γονείς λειτουργούν στη σχέση τους με τα παιδιά διαμορφώνει καθοριστικά τα στοιχεία της προσωπικότητας τους, διαπλάθει συνειδήσεις και τη γενικότερη στάση τους στα κοινωνικά πράγματα.
Αναφερόμενοι οι άνθρωποι στην έννοια της γονεϊκότητας, συνήθως εννοούν πρωτίστως τη μητρότητα. Η κοινή γνώμη συνήθως την εξιδανικεύει, βάζοντας συχνά το ρόλο του πατέρα στη θέση του «συμπρωταγωνιστή».
Πίσω όμως από τα διθυραμβικά σχόλια για την αξία του ρόλου της μητέρας ελλοχεύει μία πολύ μεγάλη κοινωνική πίεση.
Παραδοσιακά η μητέρα είναι ο θεμέλιος λίθος της οικογένειας. Σύμφωνα με τον κοινωνικό της ρόλο η μητέρα είναι εκείνη, η οποία είναι ικανή να διαχειριστεί τα πάντα, προκειμένου να αντιμετωπίσει κάθε πρόκληση της καθημερινότητας μέσα στην οικογένεια. Μάλιστα υπάρχει η γενικότερη στερεότυπη αντίληψη ότι η οικογένεια προοδεύει ανάλογα τις τόσες δεξιότητες που απαιτούνται από εκείνη καθημερινά στον κοινωνικό στίβο.
Ο πατέρας είναι ο δυνατός μέσα στην οικογένεια. Σύμφωνα με τον παραδοσιακό κοινωνικό του ρόλο είναι ο υπεύθυνος για τον βιοπορισμό της οικογένειας. Είναι εκείνος, ο οποίος θα κάνει και δεύτερη δουλειά, εάν χρειαστεί, προκειμένου να ανταπεξέλθει οικονομικά στις απαιτήσεις και τις ανάγκες της εποχής.
Όσο αυξάνονται οι ανάγκες μέσα στην οικογένεια τόσο απαιτούνται ολοένα περισσότερα αποθέματα δύναμης και ικανοτήτων από τους γονείς, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες.
Οι ίδιες οι μητέρες συνήθως ανταποκρίνονται με μεγάλη έμφαση στο ρόλο τους. Θεωρούν μεγάλη πρόκληση να καταφέρουν τα πάντα, όπως κοινωνικά απαιτείται. Αναλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος των ευθυνών της ανατροφής των παιδιών, την οργάνωση του νοικοκυριού ενώ παράλληλα δουλεύουν.
Οι μητέρες δουλεύουν στο μεγαλύτερο τους ποσοστό. Στην Ευρώπη οι εργαζόμενες μητέρες είναι το 70% και στην Ελλάδα είναι το 65% με οποιαδήποτε σχέση εργασίας (https://resources.kariera.gr, 22 Ιανουαρίου 2021).
Η ολοένα απαιτητική πραγματικότητα δυσκολεύει την οικογένεια. Οι πιέσεις είναι πολλές και συχνά δυσβάσταχτες, κυρίως για εκείνη.
Δεν είναι λίγες οι φορές που οι μητέρες νιώθουν σοβαρά αισθήματα μειονεξίας ως προς τον εαυτό τους και συρρέουν κατάκοπες στα γραφεία των ειδικών ψυχικής υγείας, προκειμένου να τα διαχειριστούν. Ίσως κιόλας επωμίζονται το έλλειμμα, όταν αυτό διαπιστώνεται, στο ρόλο των πατέρων. Συχνά οι ίδιες απαλλάσσουν τους πατέρες από το ρόλο τους, αναλαμβάνοντας για παράδειγμα, την αποκλειστική σύνδεση της οικογένειας με το σχολείο των παιδιών ή το σύνολο των εξωτερικών δραστηριοτήτων. Πολλές φορές οι πατέρες αρκούνται σε αυτό ή διεκδικούν υπεύθυνα το ρόλο τους και δεν επιτρέπουν να απαλλάσσονται από την ισότιμη ευθύνη του ρόλου τους.
Οι συναισθηματικές δυσκολίες στις γυναίκες είναι σε έξαρση, με το ποσοστό κατάθλιψης των Ελληνίδων να είναι 40% (www.pharmacy295.gr). Την ίδια στιγμή οι περισσότεροι πάσχοντες από κατάθλιψη είναι απρόθυμοι να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα και να ζητήσουν βοήθεια από την αρχή της εκδήλωσης των συμπτωμάτων. Μόνο 2 από τα 5 άτομα ζητούν βοήθεια από την αρχή της εκδήλωσης των συμπτωμάτων (www.christossermpezis.gr).
Η επιτυχία της οικογένειας είναι να διατηρηθεί μέσα στο χρόνο, να ανταποκριθεί στις ανάγκες των μελών της και να ισορροπήσει μέσα στις μεταβάσεις που φυσιολογικά θα προκύψουν.
Αίτημα της σημερινής πραγματικότητας είναι η διατήρηση κατά το δυνατόν της ψυχικής ανθεκτικότητας των μελών στην οικογένεια.
Η γυναίκα χρειάζεται να αναλογιστεί τον εαυτό της ως μητέρα πρωτίστως. Παράλληλα δεν πρέπει να υποτιμήσει και τον εξίσου σημαντικό ρόλο της ως σύζυγος αλλά και την ανάπτυξη της ως άνθρωπος γενικότερα. Τα παιδιά αλλά και όλοι στην οικογένεια θα είναι ευτυχισμένοι, όταν λειτουργούν ικανοποιώντας παράλληλα και τις δικές τους ανάγκες μέσα στην οικογένεια.
Ο άντρας είναι σημαντικό και αυτός να αναλάβει την ευθύνη του ρόλου του και να διεκδικήσει τις όποιες ευθύνες του αναλογούν ισότιμα με τη γυναίκα. Ας μην ξεχνάμε πόσο σημαντική είναι η ουσιαστική συναισθηματική εμπλοκή του πατέρα και η δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης με τα παιδιά, για την ομαλή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη τους.
Η λειτουργικότητα της οικογένειας πρέπει να στηρίζεται στην ισορροπία της σχέσης των γονέων μεταξύ τους, στην ποιότητα της σχέσης τους αλλά και σε μία ισοκατανομή αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων.
Χρειάζεται ως κοινωνία να επαναπροσδιορίσουμε τους κοινωνικούς ρόλους μέσα στην οικογένεια, ανάλογα με τις απαιτήσεις των καιρών και γνώμονα πάντα την ευτυχία των ανθρώπων.
Η οικογένεια δεν αποτελεί μόνο στίβο απαιτητικών υποχρεώσεων αλλά και χαράς. Σύμφωνα με έρευνα (www.ygeiamou.gr, 6 Αυγούστου 2020) οι παντρεμένοι με παιδιά είναι πιο ευτυχισμένοι από τα ζευγάρια που δεν έχουν αποκτήσει παιδιά.
Η ανάπτυξη επομένως στενών οικογενειακών δεσμών, που στόχο έχουν την διαμόρφωση θετικού κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ των γονέων και παιδιών σε μία οικογένεια και η ομαλή κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ τους είναι ότι απαιτείται, προκειμένου όλοι να λειτουργούν σύμφωνα με τις ανάγκες και τις δυνάμεις τους.
