Το ημερολόγιο γράφει 18 Μαρτίου 1939. Γεννιέται στο Ηράκλειο της Κρήτης ο Γιάννης Μαρκόπουλος.
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες Συνθέτες. Έχει γράψει μουσική για θέατρο, κινηματογράφο, τηλεόραση, χορό, συμφωνική ορχήστρα, όπερα και ορατόρια.
Δημιούργησε τη δική του μουσική σχολή μέσα από το κίνημα τέχνης «Επιστροφή στις ρίζες». Ίδρυσε μια μοναδική και ιδιαίτερη ορχήστρα που συνδύαζε τα συμφωνικά και τα ελληνικά παραδοσιακά όργανα. Η λύρα, το κανονάκι, το σαντούρι, η φλογέρα θα σταθούν αρμονικά και τόσο θαυμαστά πλάι στα κλασσικά όργανα δημιουργώντας κάτι σύγχρονο και μοναδικά διαχρονικό.
Ήταν η πρώτη φορά που συνέβαινε αυτό παγκοσμίως. Ήθελε να μιλήσει έτσι για την σύνδεση του ανθρώπου με τις φυσικές του ρίζες.
Επιλέξαμε ένα απειροελάχιστο, αλλά νομίζουμε ενδεικτικό, δείγμα από το πλούσιο έργο του συνθέτη. Η μοναδική σύνθεση του Γιάννη Μαρκόπουλου, πάνω σε στίχους ποιητών – στιχουργών, σε συνδυασμό με τις καταπληκτικές ερμηνείες των ερμηνευτών, είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν σπουδαία μουσικά θέματα, που μένουν ανεξίτηλα στο πέρασμα του χρόνου.
- Μαλαματένια λόγια – (Σύνθεση: Γιάννης Μαρκόπουλος, Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου, Ερμηνεία: Χαράλαμπος Γαργανουράκης, Λάκης Χαλκιάς και Τάνια Τσανακλίδου)
Μαλαματένια λόγια στο μαντήλι
τα βρήκα στο σεργιάνι μου προχθές
τ’ αλφαβητάρι πάνω στο τριφύλλι
σου μάθαινε το αύριο και το χθες
μα εγώ περνούσα τη στερνή την πύλη
με του καιρού δεμένος τις κλωστές
Τ’ αηδόνια σε χτικιάσανε στην Τροία
που στράγγιξες χαμένα μια γενιά
καλύτερα να σ’ έλεγαν Μαρία
και να `σουν ράφτρα μες στην Κοκκινιά
κι όχι να ζεις μ’ αυτή την κομπανία
και να μην ξέρεις τ’ άστρο του φονιά
Γυρίσανε πολλοί σημαδεμένοι
απ’ του καιρού την άγρια πληρωμή
στο μεσοστράτι τέσσερις ανέμοι
τους πήραν για σεργιάνι μια στιγμή
και βρήκανε τη φλόγα που δεν τρέμει
και το μαράζι δίχως αφορμή
Και σαν τους άλλους χάθηκαν κι εκείνοι
τους βρήκαν να γαβγίζουν στα μισά
κι απ’ το παλιό μαρτύριο να `χει μείνει
ένα σκυλί τη νύχτα που διψά
γυναίκες στη γωνιά μ’ ασετυλίνη
παραμιλούν στην ακροθαλασσιά
Και στ’ ανοιχτά του κόσμου τα καμιόνια
θα ξεφορτώνουν στην Καισαριανή
πώς έγινε με τούτο τον αιώνα
και γύρισε καπάκι η ζωή
πώς το `φεραν η μοίρα και τα χρόνια
να μην ακούσεις έναν ποιητή
Του κόσμου ποιος το λύνει το κουβάρι
ποιος είναι καπετάνιος στα βουνά
ποιος δίνει την αγάπη και τη χάρη
και στις μυρτιές του Άδη σεργιανά
μαλαματένια λόγια στο χορτάρι
ποιος βρίσκει για την άλλη τη γενιά
Με δέσαν στα στενά και στους κανόνες
και ξημερώνοντας Παρασκευή
τοξότες φάλαγγες και λεγεώνες
με πήραν και με βάλαν σε κλουβί
και στα υπόγεια ζάρια τους αιώνες
παιχνίδι παίζουν οι αργυραμοιβοί
Ζητούσα τα μεγάλα τα κυνήγια
κι όπως δεν ήμουν μάγκας και νταής
περνούσα τα δικά σου δικαστήρια
αφού στον Άδη μέσα θα με βρεις
να με δικάσεις πάλι με μαρτύρια
και σαν κακούργο να με τιμωρείς
2. Χίλια μύρια Κύματα (Σύνθεση: Γιάννης Μαρκόπουλος, Στίχοι: Κ. Χ. Μύρης, Ερμηνεία: Νίκος Ξυλούρης)
Χίλια μύρια κύματα μακριά τ’ Αϊβαλί
Μέρες της αρμύρας κι ο ήλιος πάντα εκεί
με τα μακεδονίτικα πουλιά και τ’ αρμενάκια
που ελοξοδρόμησαν και χάσανε την Μπαρμπαριά
Πότε παραμονεύοντας τον πόρφυρα
το μαύρο ψάρι έρχεται φεύγει
μικραίνουν οι κύκλοι του
Χίλια μύρια κύματα μακριά τ’ Αϊβαλί
Μεγάλωσαν τα γένια μας η ψυχή μας αλλιώτεψε
αγριεμένο το σκυλί γαβγίζει τη φωνή του
βοήθα καλέ μου μη φαγωθούμε μεταξύ μας
Χίλια μύρια κύματα μακριά τ’ Αϊβαλί
Ώρες ώρες μερεύουμε με τη χορδή της λύρας
δεμένος πισθάγκωνα στο μεσιανό κατάρτι
ο Χιώτης ο τυφλός τραγουδιστής βραχνός προφήτης
μασώντας τη μαστίχα του παινεύει την Ελένη
κι άλλοτε τη Τζαβέλαινα τραβάει στο χορό
Χίλια μύρια κύματα μακριά τ’ Αϊβαλί
3. Ηλεκτρικός Θησέας – (Σύνθεση: Γιάννης Μαρκόπουλος, Στίχοι: Βάρος Δημήτρης, Ερμηνεία: Παύλος Σιδηρόπουλος και Μαρία Φωτίου)
Με κάτασπρο πανί ένα καράβι απ’ το πενήντα έχει να φανεί
και συ βιδώθηκες μες στο λιμάνι με ανθοδέσμη που `χει μαραθεί.
Ηλεκτρικός Θησέας σε πηγάδι κι η Αριάδνη έχει μουγκαθεί
ηλεκτρικός Θησέας σε πηγάδι κι η Αριάδνη έχει μουγκαθεί.
Σε εδίκασαν να σπαταλάς τα χρόνια σε μια ζωή χωρίς προοπτική.
Χάνεσαι σαν τον γλάρο στην Ομόνοια και όταν ψάχνεις λύση στην φυγή,
πληρώνεις όσο όσο τα διόδια και κομματιάζεσαι στην εθνική.
Ηλεκτρικός Θησέας σε πηγάδι κι Αριάδνη έχει μουγκαθεί.
Ποιος είναι ισοβίτης στο σκοτάδι ποιος αλαφιάζει δίχως πληρωμή;
Ποιος σκύβει στους αφέντες το κεφάλι και ποιος τα βράδια κλαίει σαν παιδί;
Ποιος ονειρεύεται πως κάποιοι άλλοι βγαίνουν και κάνουν πρώτοι την αρχή;
Ηλεκτρικός Θησέας σε πηγάδι κι η Αριάδνη έχει μουγκαθεί.
Ναυάγια ονείρων αρμενίζουν και τα κεφάλια γέμισαν σκουριά.
Στα σούπερ μάρκετ τέλειωσε η ελπίδα και συ κοκάλωσες στη σκαλωσιά.
Που πήγαν οι τριακόσιοι του Λεωνίδα και τι θα πούμε τώρα στα παιδιά;
Ηλεκτρικός Θησέας; Και τα λοιπά.
Φοβάσαι ότι θα ‘ρθει καταιγίδα και θα μας πνίξει όξινη βροχή,
βάλε σε γυάλα μέσα την πατρίδα και κρύψε την καλά μέσα στη γη.
Μήπως την ψάχνουν σαν την Ατλαντίδα αφού η Πανδώρα ανοίγει το κουτί;
Ηλεκτρικός Θησέας σε πηγάδι κι η Αριάδνη έχει μπερδευτεί.
Ψηφοθηρία, λόγοι κι εμβατήρια ποτέ δεν έφεραν την αλλαγή
για αυτό και χάθηκες στα σφαιριστήρια και μες στα γήπεδα την Κυριακή.
Τώρα καθώς κοιτάς τα διυλιστήρια ρωτάς ποιοι σ’ έχουν βάλει στο κλουβί.
Ηλεκτρικός Θησέας σε πηγάδι κι η Αριάδνη έχει τρελαθεί.
Να κλείσεις θες πληγή θανατηφόρα και μες στα “Νέα” ψάχνεις για δουλειά.
Τα δάκρυα σου γίνονται μαστίγια και τον λαιμό σου σφίγγουν σαν θηλιά.
Όσα τα κέρδισες με τα μαρτύρια τα παζαρεύουν πάλι στα χαρτιά,
τρέχεις να ψάξεις μες στα καταφύγια και βρίσκεις μιαν αιχμάλωτη γενιά.
Μια πλαστική ανέμισες σημαία, πίστεψες σ’ έναν άγνωστο θεό
κρέμασες το μυαλό σε μια κεραία ειδήσεις σίριαλ και τσίχλα ροκ.
Και πως θα ξημερώσει άλλη μέρα όταν τα λάθη κλέβουν τον καιρό;
Και πως θα ξημερώσει άλλη μέρα όταν το ψέμα σέρνει τον χορό;
Ζωγράφισε έναν ήλιο στο ταβάνι, μίλησε με τ’ αγέρι της νυχτιάς
και χόρεψε μαζί με τη σκιά σου στους ήχους μιας αδύναμης καρδιάς.
Πάρε τηλέφωνο τη μοναξιά σου ή βγες ξανά στον δρόμο της φωτιάς
πάρε τηλέφωνο τη μοναξιά σου ή βγες ξανά στον δρόμο της φωτιάς.
4. Γεννήθηκα – (Σύνθεση: Γιάννης Μαρκόπουλος, Στίχοι: Κ. Χ. Μύρης, Ερμηνεία: Νίκος Ξυλούρης)
Γεννήθηκα στο βλέφαρο του κεραυνού,
σβήνω κυλώντας στα νερά.
Ανέβηκα στην κορυφή της συννεφιάς
σαλτάροντας με τις τριχιές
του λιβανιού,
πήρα το δρόμο της σποράς.
Κοιμήθηκα στο προσκεφάλι
του σπαθιού,
είχα τον ύπνο του λαγού.
Αγνάντευα την πυρκαγιά
της θεμωνιάς
αμίλητος την ώρα της συγκομιδής,
πήρα ταγάρι ζητιανιάς.
Αντάμωσα τον χάρο της ξερολιθιάς,
το άλογο στ’ αλώνι να ψυχομαχεί,
πήρα ταγάρι ζητιανιάς.
5. Η φάμπρικα – (Σύνθεση: Γιάννης Μαρκόπουλος, Στίχοι: Σκούρτης Γιώργος, Ερμηνεία: Λάκης Χαλκιάς)
Η φάμπρικα δε σταματά
δουλεύει νύχτα μέρα
και πώς τον λεν το διπλανό
και τον τρελό τον Ιταλό
να τους ρωτήσω δεν μπορώ
ούτε να πάρω αέρα
Δουλεύω μπρος στη μηχανή
στη βάρδια δύο δέκα
κι από την πρώτη τη στιγμή
μου στείλανε τον ελεγκτή
να μου πετάξει στο αυτί
δυο λόγια νέτα σκέτα
Άκουσε φίλε εμιγκρέ
ο χρόνος είναι χρήμα
με τους εργάτες μη μιλάς
την ώρα σου να την κρατάς
το γιο σου μην το λησμονάς
πεινάει κι είναι κρίμα
Κι εκεί στο πόστο μου σκυφτός
ξεχνάω τη μιλιά μου
είμαι το νούμερο οχτώ
με ξέρουν όλοι με αυτό
κι εγώ κρατάω μυστικό
ποιο είναι τ’ όνομά μου
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 3 Δεκεμβρίου ο σπουδαίος Κρητικός συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος, σε μια σεμνή και συγκινητική τελετή που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα «Ελευθέριος Βενιζέλος» στη Λότζια, ανακηρύχθηκε επίτιμος Δημότης Ηρακλείου.
Τον τίτλο του Επίτιμου Δημότη καθώς και το «Κλειδί» της πόλης απένειμε στον μεγάλο καλλιτέχνη ο Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός.
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος από την πλευρά του, συγκινημένος ευχαρίστησε τον Δήμαρχο και τον Δήμο Ηρακλείου για την τιμή και ανέφερε μεταξύ άλλων: «Νιώθω Ηρακλειώτης και θεωρώ το Ηράκλειο πρωτεύουσα της Μεσογείου και όχι μόνο. Από παλιά και μέχρι σήμερα το Ηράκλειο μου συμπεριφέρθηκε άριστα και αυτό δεν το ξεχνώ».
